UYKU APNESİ: BELİRTİLERİ, SEBEBİ VE TEDAVİLERİ -- NİSAN 2019

Uyku apnesi nedir? Uyku apnesi en basitinden uyku sırasında solunumun kesilmesi olarak adlandırılabilir. Erkeklerde %4, kadınlarda %2  oranında görülür. Yaş arttıkça görülme miktarı da artmaktadır.

Resim 1: Obstruktif Uyku Apnesi ve havayolunun tıkanması

Türleri nelerdir?

1. Obstruktif (tıkayıcı bir engel mevcut) (Toplumda %80 olarak görülür)
2. Merkezi sinir sistemine bağlı olarak (Toplumda %2 olarak görülür)
3. İkisinin birleşimi olarak görülebilir (Toplumda %18 olarak görülür)

  Belirtiler, sebepler ve tedavileri obstruktif uyku apnesi üzerinden anlatacağız.   Obstruktif uyku apnesi belirtileri nelerdir?

• Gün içinde uyku hali
• Yüksek sesle horlama
• Uyku sırasında nefes kesilmeleri
• Boğulma ya da öksürme hissi ile uykudan uyanma
• Sabah başağrıları
• Gün içinde konsantrasyon problemleri
• Yüksek kan basıncı
• Gece terlemeleri
• Azalmış libido
• Gün içinde ruh halindeki hızlı değişimler görülebilir.

Obstruktif uyku apnesinin sebepleri ve risk faktörleri nelerdir? Obstruktif uyku apnesinde boğazın arkasındaki kasların fazla gevşemesi ile oraya çıkabilir. Kasların gevşemesi ile havayolu daralır ve nefes alma 10-20 saniye arası durabilir. Bu süre zarfında kandaki oksijen saturasyonu tehlikeli boyutlarda azalabilir. Beyin bu durumun farkına vararak kişiyi uyandırır. Kısa süreli bir uyanma olduğu için kişi bunu hatırlamayabilir. Bu süreç bir gecede 30 sefere kadar çıkabilir. Obstruktif uyku apnesi olan kişiler uykularının bölündüğünün farkında olmayabilir. Obstruktif uyku apnesinin boyutu Apne Hipapne Endeksi (AHI) ölçümü ile belirlenir:

	OSA seviyesi
AHI < 5	Normal horlama
5 < AHI < 15	Orta
15 < AHI < 30	İleri
AHI > 30	Tehlikeli

Kandaki oksijen miktarının %90'ın altına düşmesi ileri ve tehlikeli seviyelerde sıkça gözükür ve ölümcül etkileri olabilir. Risk faktörleri:

• Fazla kilo
• Daralmış havayolu
• Yüksek kan basıncı (hipertansiyon)
• Kronik nazal tıkanıklık
• Sigara içmek
• Şeker hastalığı
• Aile geçmişinde uyku apnesi
• Astım
• Cinsiyet – (erkeklerde görülme oranı kadınlara göre iki kat fazla)

Tedavileri nelerdir? İlk başta uykunuzu gözlemlemek için uyku kliniklerinde bir gece konaklamanız teşhisin tam konması için gerekli olacaktır. Polisomnografi ile kişinin uykusundaki düzensizlikler ve kandaki oksijen oranları belirlenir. 1) CPAP (Continuous Positive Air Pressure) aygıtı kullanımı Bu aygıtta hasa ağız kısmına bir aygıt yerleştirir ve bu aygıtın bağlı olduğu makine gece boyuna hastanın havayolunu açık tutup hava verilmesini sağlar.

Resim 2: CPAP aygıtının kullanımı

2) Yaşam tarzında değişiklikler

• Kilo vermek
• Alkol tüketimini azaltmak
• Sigarayı bırakmak
• Anti depresan alınımını azaltmak
• Yatmadan önce kas gevşetici alınımını doktor kontrolünde azaltmak

3) Cerrahi İşlemler

• Üst havayolunu tıkayan oluşumların cerrahi olarak alınması
• Ortognatik cerrahi işlemleri ile alt çenenin ileri alınarak havayolu hacminin arttırılması

4) Ağız İçi Aygıtlar MAD aygıtı kullanımı: Bu aygıt daha çok başlangıç veya orta seviye uyku apnesi hastalarına uygulanabilir. Amaç alt çeneyi ileri alarak havayolu alanını arttırmaktır.

Resim 3: Alt çeneyi ileri alan MAD aygıtının kullanımı

Ortodonti alanında neler yapılabilir? Obstruktif uyku apnesi hastalarının %30-50'sinde yan çapraz kapanış görülmektedir. Bu da üst çene darlığına işaret edebilir. Hastaya genç yaşta uygulanacak RME (Hızlı Çene Genişletme) aygıtı ile havayolu hacmi arttırılabilir.            

Resim 4: RME aygıtı ve artan havayolu hacmi

  Paul ve Nanda Sınıf II kapanışa (üst çene ileride – alt çene geride konumlanması) sahip olan bireylerin OSA’ya daha fazla maruz kaldığını belirtmiştir. Bu sebeple Sınıf II tedavileri ile alt çene ileri alınımı sonucunda havayolu hacmi yine artacaktır.   Çoğu insan horlamayı ciddi bir problem olarak görmeyebilir ancak yukarıdaki belirtilerin birden fazlası mevcut ise o zaman doktora görünmekte fayda olabilir. Her horlama uyku apnesi olmayacağı gibi yinede bir görüş almakta fayda olacaktır.   “Site içeriğinde bulunan bilgiler bilgilendirmek içindir, bu bilgilendirme kesinlikle hekimin hastasını tıbbi amaçla muayene etmesi veya tanı koyması yerine geçmez.”