Ortodontik tedavilerde diş hareketleri dişlere takılan braket ve teller sayesinde düzelme gösterirken, tedavinin farklı zamanlarında farklı amaçlarla elastikler kullanılır. Tellerin sayesinde dişler düzeltilir, ancak iki çene arasındaki ilişkilerin ve kapanışın sağlıklı hale getirilmesi için elastik kullanımı şarttır.
Çene ilişkilerini düzeltmek için farklı yollar olsa da (fonksiyonel apareyler, headgear, ameliyat vs.), en çok kullanılan yöntem elastik kullanımıdır. Ağız içinde çok fazla görülmemesi, diğer yöntemlerden daha az zahmetli ve daha az belirgin olması ve iyi kullanıldığında diğer aygıtlar kadar iyi sonuç vermesi, elastikleri iki çene arasındaki ilişkileri düzeltmek için en iyi yöntem olarak belirlemiştir.
Resim 1: Elastikler
Bu elastikler medikal alanlarda kullanılan lateksten yapılır ve ağız içinde bulunması hastalara zarar vermez. Elastikler ne kadar günümüz ortodonti tedavi sistemlerinde çok kullanılan bir yöntem olsa da %100 hasta kullanımına bağlıdır. Eğer gösterildiği gibi ve söylendiği kadar kullanılmazsa istenilen etki görülmez. Dişlerin hareketi için kullanılan sürenin fazlalığı çok önemlidir. Elastikler farklı çap ve kuvvetlerde olurlar. Farklı düzeltmeler için farklı elastikler kullanılır. Karşılıklı dişlerin birbirlerine daha iyi oturması için daha az çaplı kuvvetli bir lastik kullanılırken, iki çene arasındaki ilişkiyi düzeltmek için daha geniş çaplı bir elastik verilebilir. Farklı markalarda farklı çap ve kuvvetler olsa da genellikle 1/4 , 3/16, 5/16 ve 1/8 inç gibi çaplarda kullanılırlar. Kuvvet olarak ise yine her marka farklı kuvvetleri benimsemiş olsa da light, medium ve heavy olarak sınıflandırılır ve oz ile kuvvetin miktarı belirtilir.
Resim 2: Farklı çapta ve kuvvette elastiklerin sınıflamaları
KULLANILMA SEBEPLERİ
SINIF II DÜZELTMELERİ Üst çenenin normale göre önde ya da alt çenenin normale göre geride olduğu durumlarda iki çene ilişkisini düzeltmek amacıyla kullanılır.
Resim 3: Sınıf II elastik kullanımı
SINIF III DÜZELTMELERİ Üst çenenin normale göre geride ya da alt çenenin normale göre önde olduğu durumlarda iki çene ilişkisini düzeltmek amacıyla kullanılır.
Resim 4: Sınıf III elastik kullanımı
ÇAPRAZ KAPANIŞ DÜZELTMELERİ Üst çenedeki dişler alt çenedeki dişlere göre daha yanak tarafına doğru pozisyon alırlar, üst dişler içe bastığı zaman çapraz kapanış oluşur ve elastiklerle düzeltilebilir.
Resim 5: Çapraz kapanış düzeltimi için elastik kullanımı
ÖN AÇIK KAPANIŞ DÜZELTMELERİ Üst keser ve alt keserler arasındaki dikey ilişkiyi sağlamak için kullanılır.
Resim 6: Ön açık kapanış için elastik kullanımı
ALT – ÜST DİŞLER ARASINDAKİ İLİŞKİYİ DÜZELTMEK İÇİN (SETTLING) İnterdijitasyon da denir. Dişlerin dik yönde kapanışı için kullanılır.
Resim 7: "Settling" için elastik kullanımı
ORTAHAT DÜZELTMELERİ Alt ve üst orta kesici dişlerin orta çizgilerini karşılıklı oturtmak için kullanılan elastiklerdir.
Resim 8: Orta hat düzeltimi için elastik kullanımı
HASTALARIMIZA YARDIMCI OLACAK BİLGİLER
- Her zaman yanında elastik paketini bulundur. Böylelikle yemek yedikten sonra, ya da elastik koparsa hemen yenisini takabilirsin.
- Elastikleri takmadan ya da çıkarmadan önce ellerini yıkamakta fayda var, ellerindeki mikrop ve bakterilerini ağzına götürmemiş olursun.
- Elastiğin biterse doktorunu aramayı unutma!
- Ağzını çok açmaya çalışarak elastiği aşırı germe – kopabilir, ya da çok gerildikten sonra eski haline döndüğünde eski kuvvetini uygulayamayabilir.
- Elastikleri, ortodontistin demediği sürece daha hızlı biter düşüncesiyle iki kat kullanma – diş köklerine zarar verebilir ve dişlerde istenmeyen etkiler oluşturabilirsin. Elastik kullanımlarında önemli olan kuvvet değil, süredir! “X kuvvet yerine 2x kuvvetli lastiği belirtilen sürenin yarısı kadar kullanmanız” tedaviyi hızlandırmaz, aksine istenmeyen hareketler görülebilir.
- Elastikleri ortodontistinizin gösterdiği gibi taktığınızdan emin olun.
- Elastikler ilk takıldığı zaman 1-2 gün dişlerde hafif sızlamalar olabilir. Sakın kullanmayı bırakma! Bıraktığın zaman, tekrar taktığında aynı sızıları tekrar hissedersin. Bizim önerimiz, daha önce kullandığın bir ağrı kesici varsa onu alman ve bu 1-2 günün geçmesini beklemen. Sızılar bittikten sonra düzenli kullandığın sürece bir daha bu sızılarla karşılaşmayacaksın.
